بچه ها را به حال خود رها نكنيد
خانواده در مسير تربيت فرزند، مراحلي را مي گذراند كه هركدام به تنهايي تاثير به سزايي در تربيت كودك دارد. اين مراحل عبارتند از:
خانواده هاي داراي فرزند جديد (نوزاد)، خانواده هاي داراي فرزند كودك و نوجوان، خانواده هاي داراي فرزند نوجوان و جوان، خانواده هاي داراي فرزندان آماده ازدواج و در حال ترك خانه، خانواده هاي بدون فرزند (ساماندهي فرزندان).
خودداري والدين از طرح اختلافات در حضور فرزند يا فرزندان حتي در سنين زير پنج سال و نشان دادن توافق و اتخاذ سليقه درباره وي، باعث مي شود وي با اعتماد به نفس و تكيه عاطفي به والدين و به دور از دغدغه براي آينده رشد كند.
خانواده داراي فرزندان دبستاني (كودك و نوجوان) سومين شكل خانواده بعد از خانواده نوخانمان و خانواده هاي داراي فرزند جديد است. دراين مدل از خانواده، فرزند به سن تميز دادن و رشد رسيده، مراحل رشد را پشت سر گذاشته و با تجارب تربيتي و عاطفي از والدين و سوابق رفتاري آنها وارد دوره حسابي و پرخطر نوجواني شده است.
تقارن اين دوره با دوران پررمز و راز بلوغ، احساس استقلال و خودنمايي، اثرپذيري فوق العاده از دوستان و همسالان، اين مرحله از حضور فرزند در خانواده را به دوران بسيار حساس و قابل دقت تبديل كرده است. پرخطرترين شكل خانواده براي رشد فرزندان در اين مقطع سني، فرزندان خانواده متلاشي يا متزلزل است و لازم ترين مدل آن خانواده سالم است.
درباره خانواده متلاشي يعني شكلي كه به هر دليل فوت، طلاق، زندان و غيبت هر يك از والدين، خانواده از قالب لازم خارج شده و دچار پراكندگي شده است، احيا و تقويت وجدان اخلاقي از سه سالگي بايد آغاز شود. تعلق اموال به خود يا ديگران از خوراكي و اسباب بازي شروع شده تا لوازم التحرير در مدرسه ادامه مي يابد. در دوران دبستان دوست و عدم پذيرش افكار و پيشنهادهاي بيگانگان، اولين گام در راه حركت دوست گزيني است.
امروزه در مدارس ابتدايي انواع فيلترشكن ها و آدرس هاي متعدد و مختلف سايت ها و اقسام مختلف سايت ها و اقسام مختلف بازي هاي رايانه اي مبادله مي شود. از ابتداي دبستان تا پايان دوره راهنمايي كنترل غيرمستقيم و نامحسوس مسيرخانه تا مدرسه و عكس آن و شناخت همراهان فرزندانمان در اين مسير مي تواند از آسيب هاي رفتاري بعدي جلوگيري كند.
75 درصد از بچه ها در مسيرخانه تا مدرسه اولين سيگار را تجربه كرده يا اولين شماره تلفن را مبادله كرده اند. آموزش فرزندان در برقرار نكردن ارتباط با ولگردان اطراف مدارس و دستفروشان به بهانه فروش تنقلات يا لوح فشرده و ديگر اقلام، موجب اطلاع آنها از دام هاي گوناگون اين حوالي مي شود.
شناخت و كنترل همبازي ها يا دوستاني كه فرزند ما براي بازي يا درس خواندن يا ميهماني به خانه آنها مي رود و آشنايي با والدين و اعضاي خانواده آنها باعث مي شود تا از سقوط عزيزانمان در ورطه آسيب هاي اخلاقي جلوگيري شود. تنوع و تعدد درس ها در دوران راهنمايي و تفاوت گسترده آنها و همينطور محيط مدرسه راهنمايي با دوره ابتدايي، ممكن است افت تحصيلي يا حتي افسردگي و تمارض نوجوانان را به دنبال داشته باشد. بيماري هاي كاذب، بهانه جويي هاي بي مورد از بدرفتاري مربيان و شكايت از محيط مدرسه از مشخصات اين تمرد رفتاري است. سختگيري نكردن درباره نمرات و خودداري از مقايسه روند تحصيل با دوره ابتدايي از اصلي ترين انگيزه هاي علاقه مندي به ادامه و حتي بهبود و ترقي تحصيلي خواهند بود. آموزش تحولات دوران بلوغ با حفظ خطوط قرمز و عفت اخلاقي باعث مي شود فرزندان ما از مشاوره با دوستان و همكلاسان منع شوند.
بسياري از پسران و دختران در اولين مواجهه با علايم بلوغ دچار وحشت و استرس مي شوند كه سال هاي سال همراه آنهاست و پرواضح است كه ارتباط صميمانه پدر با پسر و مادر با دختر بهترين مؤلفه براي آغاز آموزش است. در صورت حضور نداشتن يكي از والدين، نزديكترين و صميمي ترين عضو فاميل مي تواند در اين جايگاه قرار گيرد.
حفظ بهداشت در مراحل رشد، تغذيه و ورزش هاي مناسب در اين دوره همواره بهترين مكمل ها بوده اند: «پسرم تو از اين به بعد وارد دنياي مردان مي شوي و همين طور كه مثل بابا ريش و سبيل در صورت زيبايت ظاهر مي شود و صدايت تغيير مي كند، غده هاي دروني تو نيز فعاليت هاي اضافي مي كنند. تو ديگر بچه نيستي و از اين به بعد خدا و جامعه از تو داراي توقعات بيشتري خواهند بود»همواره با نكات عنوان شده بايد تحولات رشد و هورموني نيز براي او توضيح داده شود، در صورت عدم تمايل يا ديگر موانع با تهيه كتابها به زبان ساده و اهداي آن به پسران و دختران يا مراجعه به مشاور مي توان فرزندان را وارد دنياي جديد كرد. بيان نكاتي كه درباره پسران گفته شد با تغييراتي در شكل و محتواي مقدمه، آموزش اين دوره است. بي تابي، افسردگي هاي موقت، پرخاشگري، بهانه جويي هاي بي مورد درباره پسران و گريه ها و اضطراب ها و دردهاي فيزيكي درباره دختران، مشخصات اصلي جسمي و رفتاري دوران بلوغ هستند. اگر فرزندان ما از اين دوران به سلامت عبور كنند تا سال هاي سال بيمه رفتاري خواهند بود، چرا كه خانواده اصلي ترين ركن جامعه و نخستين مرحله از آموزش هاي رفتاري فرزندان است. صداقت، رويه تشكر، مهرورزي، خودداري از مقايسه، گذشت و احترام متقابل، بخشي ازمهارت هاي زندگي بوده و همراه با اين كنش هاي مطلوب و شادي و آرامش را بايد رفتارهاي ديگري را مانند دوري از تبعيض، پرهيز از سوگند خوردن، مشاوره، رعايت حريم تنهايي، ساده زيستي و عدم وسواس را هم مورد توجه قرار داد.
31- كاهش ميانگين سن بلوغ